UBEZPIECZENIE SPOŁECZNE ROLNIKÓW
Zasady dotyczące podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników oraz opłacania z tego tytułu składek określa ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2021 r. poz. 266, z późn. zm.).
Ubezpieczenie społeczne rolników, na zasadach i warunkach określonych w wyżej wymienionej ustawie dotyczy:
Informacje dotyczące podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników przez pomocników rolnika
W ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników wyodrębnia się dwa rodzaje ubezpieczenia:
- ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie
- ubezpieczenie emerytalno-rentowe.
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników przewiduje dwie formy objęcia ubezpieczeniem:
Osoba będąca rolnikiem, w rozumieniu przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, zobowiązana jest, nie czekając na wezwanie, na bieżąco zgłaszać Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego osoby podlegające ubezpieczeniu w jej gospodarstwie rolnym oraz informować o okolicznościach mających wpływ na podleganie temu ubezpieczeniu i o zmianach tych okoliczności. Okolicznościami takim są m.in. podjęcie lub zaprzestanie aktywności zawodowej rodzącej obowiązek podlegania ubezpieczeniu społecznemu w ZUS, trwałe bądź czasowe zaprzestanie wykonywania działalności rolniczej lub pracy w gospodarstwie rolnym (sprzedaż gospodarstwa, jego wydzierżawienie, długookresowy wyjazd np. za granicę).
Informacje na temat trybu dokonywania zgłoszeń do ubezpieczenia społecznego rolników
Z faktu objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników, niezależnie od formy tego objęcia (obowiązkowa czy też dobrowolna), wynika obowiązek opłacania składek na to ubezpieczenie.
Obowiązek ten spoczywa na posiadaczu gospodarstwa rolnego, na którego rachunek jest prowadzona działalność rolnicza. Jeżeli działalność rolnicza jest prowadzona wspólnie przez kilku rolników obowiązek opłacania składek za wszystkich ubezpieczonych w danym gospodarstwie rolnym ciąży na nich solidarnie.
Zasady wymierzania i opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników
Ubezpieczenie społeczne rolników dla osób podejmujących pozarolniczą działalność gospodarczą
Rolnicy i domownicy podlegający ubezpieczeniu społecznemu rolników, którzy dodatkowo podejmują prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracę przy prowadzeniu takiej działalności, mają możliwość dalszego podlegania temu ubezpieczeniu, jeżeli spełniają warunki określone w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Dodatkowe informacje w zakresie podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników przy jednoczesnym prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej
Ubezpieczenie społeczne rolników dla osób wykonujących umowy agencyjne, umowy zlecenia lub inne umowy o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz powołanych do składu rad nadzorczych
W świetle obowiązujących od 1 stycznia 2015r. przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, rolnicy i domownicy podlegają ubezpieczeniu społecznemu rolników, pomimo objęcia ich ubezpieczeniem społecznym w ZUS z tytułu wykonywania umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz pełnienia funkcji w składzie rady nadzorczej, jeżeli:
- podlegają ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie z mocy ustawy bezpośrednio przed dniem rozpoczęcia wykonywania wymienionych umów lub pełnienia funkcji w radzie nadzorczej,
- wysokość przychodu osiąganego z wykonywania tych aktywności zawodowych, nie przekracza w rozliczeniu miesięcznym kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego za dany okres.
Rolnicy i domownicy, spełniający powyższe warunki, mogą w każdym czasie odstąpić od ubezpieczenia społecznego rolników, składając w Kasie oświadczenie w tej sprawie. Ubezpieczenie to ustaje jednak nie wcześniej niż od dnia, w którym oświadczenie o odstąpieniu od ubezpieczenia zostało złożone w Kasie.
Dodatkowe informacje w zakresie podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników dla osób wykonujących umowy agencyjne, umowy zlecenia lub inne umowy o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz powołanych do składu rad nadzorczych
Finansowanie składek za osoby sprawujące opiekę nad dzieckiem
Zgodnie z obowiązującym od dnia 1 września 2013r. stanem prawnym, osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem, mają możliwość skorzystania z prawa do finansowania składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe z budżetu państwa. Uprawnienie do finansowania składek na to ubezpieczenie jest nierozerwalnie związane m.in.: z wiekiem dziecka, nad którym sprawowana jest osobista opieka i jest przyznawane na okres:
- do 3 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 5 roku życia,
- do 6 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia, w przypadku sprawowania opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym.
Uprawnienie to przyznawane jest na wniosek osoby zainteresowanej i przysługuje nie wcześniej niż od dnia, w którym stosowny wniosek w sprawie finansowania został złożony Kasie.
Dodatkowe informacje w zakresie finansowania z dotacji budżetu państwa składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe w związku ze sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem
Podleganie ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu na wniosek przez osoby pobierające świadczenia pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna
Od 1 października 2015 r. rolnik, małżonek rolnika lub domownik, który prowadził gospodarstwo rolne lub w nim pracował i z tego tytułu podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników, a następnie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej lub pracy w gospodarstwie rolnym w związku z nabyciem prawa do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna, będzie mógł zdecydować gdzie chce podlegać ubezpieczeniu i gdzie będą odprowadzane jego składki emerytalno-rentowe do KRUS czy ZUS.
W przypadku wybrania podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu w KRUS osoba pobierająca świadczenia pielęgnacyjne, lub zasiłek powinna, w ciągu 30 dni od dnia wydania decyzji przyznającej odpowiedni zasiłek lub świadczenie, złożyć w dotychczasowej jednostce organizacyjnej KRUS wniosek w tej sprawie (druk wniosku do pobrania ze strony internetowej KRUS w zakładce: wnioski do pobrania). Wówczas objęcie ubezpieczeniem emerytalno-rentowym nastąpi od dnia przyznania świadczenia lub zasiłku.
W przypadku złożenia wniosku po upływie 30 dni od dnia wydania decyzji przyznającej świadczenie lub zasiłek objęcie ubezpieczeniem w KRUS nastąpi od dnia złożenia wniosku (art. 3 ust. 2a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników), o ile osoba ta nie zostanie z tego tytułu objęta ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym ZUS.
Składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe w KRUS za osobę pobierającą świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna do czasu uzyskania przez nią 25-letniego okresu ubezpieczenia emerytalno-rentowego opłaca wójt, burmistrz lub prezydent miasta, który wydał decyzję przyznającą prawo do wymienionych świadczeń.
Ulgi w spłacie należności i umorzenia
W przypadku, gdy rolnik zobowiązany do opłacania składek znajduje się w trudnej sytuacji materialno-bytowej, uniemożliwiającej mu uregulowanie wpłat składek w terminie, lub z tytułu nie opłaconych w terminie składek powstało zadłużenie, może zwrócić się do właściwej jednostki KRUS z wnioskiem o zastosowanie ulgi w spłacie, którą KRUS może udzielić w formie:
- odroczenia terminu płatności bieżącej składki,
- rozłożenia zadłużenia na raty,
- zmniejszenia wysokości wcześniej udzielonych rat.